Staalslakken
Staalslakken zijn een afvalstof van het productieproces van staal. De ene staalslak is giftiger dan de andere, die van Tata Steel zijn heel giftig. Desondanks worden ze vaak ingezet als secundaire bouwstof. Mocht het Heracless plan van Tata Steel doorgaan (wat de vraag is) dan gaat Tata Steel nog meer staalslak produceren en zullen de staalslakken nog giftiger zijn. Het is mogelijk om staalslak te ‘wassen’ (lang verhaal ingekort). Tata Steel kiest daar echter niet voor omdat dat geld kost.
Het is bijna niet te doen om staalslak zo in te pakken dat ze geen gevaar vormen voor de leefomgeving. Bovendien moeten (ingepakte) staalslakken haast continu gemonitord worden. Zoals we uit de praktijk weten gebeurt dat niet. We hebben de staatssecretaris en ministerie I en W meermalen gevraagd om ons voorbeelden te geven waar staalslakken dan wel goed ingepakt zijn (en tevens de monitoring op orde is). Tot nu toe hebben we daar nog niets op gehoord, behalve dan het voorbeeld van de staalslak in de Oosterschelde, waar het wel goed gaat, zo stelt de staatssecretaris. Helaas klopt dat niet, o.a. omdat er in de Oosterschelde sprake is van een niet-vergelijkbare slak. De vergelijking gaat in meer opzichten mank, want ook de omstandigheden (eb en vloed) zijn totaal anders dan elders. Daarnaast is er nog steeds geen verklaring waarom het onderwaterleven in de Oosterschelde doodgaat.
Als staalslakken worden weggehaald omdat ze schade veroorzaken, hoe weten we dan waar ze naar toe gaan? Hoe komen we erachter of ze op de volgende plek afdoende worden ingepakt en of er voldoende bescherming is tegen uitspoeling? Wordt dit gemonitord, of wacht men af tot er weer sprake is van vervuiling? Welke instantie ziet hierop toe? Hoe krijgen we dit transparant? Tot nog toe is ook dit een black box!
Gezondheid op 1 komt in actie, samen met tal van andere staalslakomwonenden elders in het land. Beruchte dumpplekken van staalslakken zij o.a. Spijk en Eerbeek. Naast juridische druk oefenen we natuurlijk ook politieke en publieke druk uit. Zoals door het aanjagen van staalslak publicaties in de media en door onze recente aankaart-actie.
Tata Steel
Gezondheid op 1 voert actie rondom Tata Steel, omdat de staalfabriek een groot risico vormt voor de gezondheid van omwonenden.
De uitstoot van de fabriek bevat onder meer fijnstof, stikstofoxiden en kankerverwekkende stoffen. Deze stoffen kunnen leiden tot gezondheidsproblemen, zoals longziekten, hart- en vaatziekten en kanker. Gezondheid op 1 wil dat Tata Steel zijn uitstoot drastisch vermindert. De organisatie heeft daarom een aantal eisen gesteld aan de staalfabriek, waaronder:
- De meest ziekmakende onderdelen van de fabriek moeten zo snel mogelijk sluiten.
- De fabriek moet overschakelen op schonere productieprocessen.
- Tata Steel moet de omwonenden compenseren voor de gezondheidsschade die zij hebben geleden.
Om deze eisen kracht bij te zetten, heeft Gezondheid op 1 verschillende acties gevoerd tegen Tata Steel. Zo heeft de organisatie in 2023 een grote demonstratie georganiseerd in Wijk aan Zee, een dorp in de buurt van de fabriek. Ook heeft Gezondheid op 1 een campagne gevoerd om de aandacht te vestigen op de gezondheidsrisico’s van Tata Steel.
In december 2023 ondersteunden wij het Gezondheidsultimatum gericht aan Tata Steel en de overheid. Lees meer op de website van het Gezondheidsultimatum.
Chemours
Al jarenlang heeft Gezondheid op 1 contacten met belangrijke medestanders in het PFAS-dossier in Nederland en België.
De acties tegen Chemours worden ondersteund door Gezondheid op 1. Door het brede netwerk van wetenschappers, politici, journalisten, milieuorganisatie, medici etc. open te stellen voor de lokale actiecomités en bundeling van krachten zijn we samen effectiever.
Mensenrechtenzaak
Nederland heeft net het ‘mensenrecht op een schoon, gezond en duurzaam leefmilieu’ aanvaard – met de rest van de VN. Dat betekent actie. Advocaat Jan van de Venis heeft samen met Antoinette Verbrugge input gegeven in Genève bij de VN, voor het mensenrechtenexamen van Nederland. Op het gebied van mensenrechten, milieu en controle op het bedrijfsleven in en buiten Nederland zakt Nederland voor het examen, dat stellen en onderbouwen wij.
In onze rapporten staat centraal dat Nederland niet doet wat het moet doen op basis van mensenrechten: Nederland moet voorkomen dat bedrijven het milieu vervuilen en mensenrechten schenden. Dat is duidelijk op grond van mensenrechten, hebben VN Mensenrechten commissies eerder aan Nederland aanbevolen én dat heeft Nederland beloofd. Het gaat om vervuiling in Nederland en wereldwijd. Van oliebedrijven, via baggeraars tot soja en palmolie wereldwijd. En in Nederland: Shell, NAM, Tata Steel, Chemours, Chemelot, enzovoorts.
We komen terug op Groningen en de aardbevingen: meerdere VN-organen hebben het heel duidelijk gezegd:
- Nederland moet de fysieke veiligheid en het geestelijk welzijn van Groningers waarborgen;
- Zorgen voor correcte schadevergoeding en voorkomen dat toekomstige schades plaatsvinden;
- Zorgen voor zinvolle participatie van Groningers.
Van al deze punten is tot nu toe vrijwel niets gerealiseerd. Er is glasheldere jurisprudentie van het EHRM (o.a. Jugheli v Georgië en Di Sarno v Italië). Nederland kent deze jurisprudentie, zeker sinds de verloren Urgenda zaak, maar pakt het niet op. Onze overheid kiest verkeerd: zij kiest de kant van het vervuilende bedrijf. We hopen op sterke aanbevelingen vanuit de VN, maar willen niet dat de overheid wacht: de urgentie is duidelijk en actie is nodig vanuit mensenrechtelijk oogpunt.
Steun onze campagnes
Doe mee, denk mee en draag bij, want actievoeren kost naast tijd en inzet, inventiviteit en moed ook geld.
De geest is uit de fles, samen gaan we het redden: straks wordt er alleen nog maar schoon geproduceerd. Punt!